معماری معاصر ایران…
معماری معاصر ایران همواره دستخوش اتفاقات مختلف و بسیاری بوده است. معماران معاصر هر کدام با داشتن عقیده‌ای خاص و منحصر به فرد به خلق آثار هنری و ساختمان‌های خاص و باشکوه دست زدند و شاید برای یافتن سرآغاز این دوره کمی با مشکل روبرو شویم. در دوران فرمانروایی سلسله قاجار شاهد تغییرات مهمی در ایران می‌باشیم. این تغییرات هم در زمینه سیاسی اجتماعی و هم در زمینه معماری و ساخت و ساز نیز می‌باشد. در اصل انسان ایرانی در آستانه ورود به جهان مدرن، در نیمه دوم قرن نوزدهم میلادی، نوعی گذار معرفت شناختی را تجربه می‌کند. شناخت صحیح معماری معاصر ایران خالی از لطف نیست.
در این دوره، روشنفکران ایرانی با باور به افکار غربی، به ویژه اندیشمندان و صاحب نظران عصر روشنگری فرانسه، باور جالبی داشتند. آن‌ها بر این باور بودند که تاریخ نه مشیت خداوندی؛ آن طور که علما اعتقاد داشتند، و نه ظهور و سقوط ادواری سلسله‌های پادشاهی، آنگونه که وقایع نگاران درباری همواره توصیف می‌کردند، بلکه جریان پیشرفت بی‌وقفه بشری است. تاریخ غرب آنان را به این باور رهنمون کرد که پیشرفت بشری نه تنها ممکن و مطلوب است، بلکه آسان به دست می‌آید. مجموعه ساختمان‌های بهارستان (سپهسالار) یکی از مجموعه ساختمان‌های این دوره به حساب می‌آید.
با در نظر گرفتن مباحث ذکر شده در بالا، درک هنر و معماری دورگه قاجار قابل فهم‌تر است. با تامل بر هنر دوره قاجار و همچنین دوره معاصر درمی‌یابیم که هنرمندان آن دوره به روال فرهنگ ایرانی اینگونه عمل نموده‌اند که فرهنگ بیرونی را در خود به نمایش بگذارند، نه خویشتن را در آن، و این یکی از ارزشمندترین رویکرهای هنر قاجاری است. دقیقاً از همین زمان است که در نقوش کاشیکاری‌ها و تذهیب‌های دوران قاجار، با طرح جدیدی به نام گل فرنگی آشنا می‌شویم.
اصول معماری معاصر ایران
ساخت کاخ و قصر در اصل مشخصه بارز این دوره‌ی تاریخی است. تشریفات و مراسم درباری، به کاخ انعطاف خاصی از نظر مکان و راحتی داد، چرا که کاخ بیشتر برای آن مطرح شده بود که تعداد زیادی خدمه و افراد درباری را در خود جای دهد. ساخت کاخ‌ها و قرین شدن آن با باغ نیز بر معماری معاصر ایران تاثیر بسیاری گذاشت. در مرکز این باغ‌ها، ساختمانی وسیع ساخته می‌شد که تزیینات پر زرق و برقی نیز داشت و جایی بود که در آن مراسم و اجتماعات برگزار می‌شد.
معماری معاصر ایران چیست؟ | تلفیقی از سنت ایرانی و سبک‌های نوین جهانی
معماری معاصر ایران به دوره‌ای از معماری اطلاق می‌شود که با ورود مدرنیته به کشور، به‌ویژه در دوران پهلوی اول و دوم، آغاز شد و تاکنون ادامه دارد. این سبک معماری تلاشی است برای ایجاد تعادل میان هویت تاریخی و فرهنگی ایران با نیازهای روز و الگوهای معماری جهانی.
ویژگی‌های معماری معاصر ایران:
✅ ترکیب سنت و مدرنیته
در این معماری، هم از عناصر سنتی مانند طاق، ایوان، آجرکاری و گچ‌بری استفاده می‌شود و هم از تکنولوژی‌ها و فرم‌های مدرن مثل بتن، شیشه، سازه‌های فلزی و پلان باز.
✅ توجه به اقلیم و بوم‌شناسی
بسیاری از معماران معاصر ایران تلاش کرده‌اند تا ساختمان‌هایی طراحی کنند که متناسب با آب‌و‌هوای ایران، به‌ویژه مناطق گرم و خشک یا مرطوب شمالی، باشد.
✅ الهام از معماری اسلامی و ایرانی
حتی در پروژه‌های مدرن، روح معماری ایرانی حفظ شده است. مانند هندسه‌های اسلامی، نورگیرها، حیاط مرکزی و تأکید بر محوریت نور.
✅ تأکید بر سادگی و مینیمالیسم
در بسیاری از پروژه‌های معاصر، استفاده از خطوط ساده، رنگ‌های خنثی و فرم‌های مینیمال دیده می‌شود؛ این ویژگی‌ها معماری معاصر را به معماری جهانی نزدیک‌تر کرده‌اند.
نمونه‌هایی از معماری معاصر ایران:
-
خانه بروجردی‌ها و خانه عباسیان در کاشان (دوره گذار)
-
برج آزادی (طراحی حسین امانت)
-
موزه هنرهای معاصر تهران (کامران دیبا)
-
ساختمان کتابخانه ملی ایران
-
خانه اپرای تهران (قبل از انقلاب)
-
پروژه‌های معماری معاصر در کیش، تهران، اصفهان و مناطق ساحلی شمال کشور
نتیجه‌گیری:
معماری معاصر ایران نشان‌دهنده یک تلاش مستمر برای حفظ هویت فرهنگی در کنار پاسخ‌گویی به نیازهای زندگی مدرن است. این معماری نه صرفاً تقلید از غرب است، نه وابسته مطلق به گذشته؛ بلکه تلاشی پویا برای یافتن زبانی جدید در طراحی فضاهای زندگی ایرانی است.